Leptyna – czy ten hormon hamuje redukcję masy ciała?

Przez lata model „kalorie spożyte vs. kalorie spalone” był uznawany za podstawową zasadę regulującą masę ciała. Zakładano, że nadwaga wynika wyłącznie z nadmiernej podaży energii w stosunku do zapotrzebowania organizmu, co prowadzi do odkładania się tkanki tłuszczowej. W związku z tym zalecenia dotyczące redukcji sprowadzały się do prostego schematu: ogranicz spożycie kalorii i zwiększ aktywność fizyczną. Jednak współczesne badania pokazują, że mechanizmy regulujące masę ciała są znacznie bardziej złożone. Oprócz bilansu energetycznego istotną rolę odgrywają także hormony, w tym leptyna – jeden z najważniejszych regulatorów apetytu i metabolizmu. Czym dokładnie jest leptyna i jak wpływa na organizm? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Leptyna – co to jest?

Leptyna to hormon, o którego istnieniu wiele osób nawet nie wie, jednak zrozumienie jego działania może pomóc nam odkryć sekret zdrowej i trwałej redukcji masy ciała.

Leptyna, zwana hormonem sytości, reguluje apetyt i metabolizm. Jest wydzielana przez tkankę tłuszczową i oddziałuje na podwzgórze, sygnalizując organizmowi, kiedy należy zakończyć posiłek.

We wczesnych latach istnienia człowieka leptyna dosłownie ratowała życie. W czasach obfitości i głodu jej poziom wzrastał i spadał, pomagając przetrwać:

• Gdy jedzenia było pod dostatkiem, a poziom tkanki tłuszczowej był na odpowiednim poziomie, leptyna zwiększała tempo metabolizmu, przyspieszając spalanie tłuszczu. Skoro pożywienia nie brakowało i mieliśmy wystarczającą ilość komórek tłuszczowych, nie było potrzeby magazynowania dodatkowych kalorii.
• W czasach niedoboru leptyna spadała, spowalniając metabolizm, by maksymalnie oszczędzać tłuszcz. Nie wiadomo było przecież, jak długo trzeba będzie przetrwać bez jedzenia. Jednocześnie leptyna nieustannie sygnalizowała mózgowi potrzebę poszukiwania pożywienia, zwiększając apetyt i mobilizując organizm do szybkiego zdobycia kalorii.

Od tamtych czasów nasz sposób odżywiania diametralnie się zmienił, ale mechanizm działania leptyny pozostał taki sam, jak wtedy, gdy była niezbędna do przetrwania – u osób zdrowych hormon ten reguluje apetyt, informując organizm, że otrzymał odpowiednią ilość pożywienia.

Prawidłowy poziom leptyny pomaga też utrzymać stabilną masę ciała bez większego wysiłku. Dlaczego więc u niektórych sprzyja przybieraniu na masie ciał? Klucz tkwi w problemie, który stał się współczesną epidemią – oporności na leptynę.

Czym jest leptynooporność?

Oporność na leptynę (leptynooporność), to stan, w którym organizm przestaje prawidłowo reagować na leptynę. Pomimo wysokiego jej stężenia we krwi, mózg nie rozpoznaje sygnałów o nasyceniu. W efekcie prowadzi to do wzmożonego apetytu i trudności w kontrolowaniu masy ciała.

Ale dlaczego w ogóle dochodzi do leptynooporności? Wg badaczy znanych jest kilka czynników, które mogą za to odpowiadać:

• Drastyczne diety – Jednym z głównych powodów leptynooporności jest współczesne podejście do „diety cud”. Podejmowanie się restrykcyjnych diet o bardzo niskiej kaloryczności, które często idą w parze z intensywnymi ćwiczeniami może zaburzyć pracę naszego układu hormonalnego w tym fizjologiczną reakcję na leptynę, przez co przestaje ona działać prawidłowo.
• Spożywanie fruktozy – kolejnym czynnikiem, który może przyczyniać się do oporności na leptynę, jest spożycie fruktozy, zwłaszcza w izolowanych formach, takich jak syrop glukozowo-fruktozowy. Nadmierna ilość fruktozy wykazuje zdolność do osłabienia reakcji leptyny w podwzgórzu [3], a także podnoszenia poziomu trójglicerydów we krwi i blokowania transportu leptyny do mózgu [1].
• Styl życia – nawyki związane ze stylem życia mają istotny wpływ na funkcjonowanie układu hormonalnego. W przypadku leptyny do zaburzeń jej wydzielania mogą przyczyniać się m.in. brak snu [4] oraz nadmierny stres [2].

Jak poprawić wrażliwość na leptynę?

Jeśli masz trudności z utratą masy ciała i podejrzewasz, że przyczyną może być leptyna, istnieją sposoby, które mogą pomóc poprawić jej działanie:

• Spożywaj dobrej jakości źródła białka i tłuszczów, aby regulować apetyt i wspierać produkcję hormonów. Unikaj rafinowanych cukrów, a zwłaszcza fruktozy w postaci syropu glukozowo-fruktozowego.
• Zadbaj o redukcję stresu – medytuj, spędzaj czas na słońcu lub praktykuj jogę.
• Śpij wystarczająco dużo (7-8 godzin każdej nocy) i staraj się utrzymywać regularny rytm dobowy (np. chodzenie spać o 22:00 i budzenie się o 6:30).
• Unikaj nadmiernego wysiłku oraz nie zaniedbuj regeneracji, ponieważ może to obciążać gospodarkę hormonalną. Ogranicz aktywność fizyczną do 2-3 treningów siłowych lub interwałowych tygodniowo. W miarę poprawy zdrowia możesz stopniowo zwiększać ilość ćwiczeń, jeśli chcesz.
• Unikaj podjadania – staraj się zachować co najmniej 4-godzinne przerwy między posiłkami i spożywać 2-3 większe posiłki dziennie zamiast kilku mniejszych.

W miarę regeneracji organizmu i poprawy działania leptyny zauważysz zmianę w odczuwaniu apetytu. Jednakże proces ten może zająć od kilku do nawet kilkunastu tygodni. Wszystko zależy od stopnia zaburzeń, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość.

Już dziś zadbaj o regularną aktywność fizyczną i odpowiednią suplementację. W tym celu rozważ wprowadzenie Witamin dla wegan Vivo Life – wegański kompleks witamin i składników mineralnych, opracowany na podstawie szeroko zakrojonych badań naukowych. Co ważne, został on przebadany pod kątem metali ciężkich, pestycydów oraz innych zanieczyszczeń

Pamiętaj, że kluczem do zdrowej i trwałej utraty masy ciała jest cierpliwość oraz konsekwencja. Drastyczne diety i intensywne treningi mogą tylko zaszkodzić Twojej gospodarce hormonalnej i sprawić, że kontrolowanie masy stanie się jeszcze trudniejsze.

Bibliografia:

1. Banks W. A. i in., Triglycerides induce leptin resistance at the blood-brain barrier, Diabetes. 2004 May;53(5):1253-60.
2. Hosoi T. i in., Endoplasmic Reticulum Stress Induces Leptin Resistance, Molecular Pfarmacology, Volume 74, Issue 6p1610-1619December 2008.
3. Shapiro A. i in., Fructose-induced leptin resistance exacerbates weight gain in response to subsequent high-fat feeding, Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2008 Nov;295(5):R1370-5.
4. Taheri S. i in., Short Sleep Duration Is Associated with Reduced Leptin, Elevated Ghrelin, and Increased Body Mass Index, PLoS Med. 2004 Dec 7;1(3):e62.